Vervang jij de laatste tijd lampen thuis omdat de oude lampen niet meer voldoende licht geven? Dan is er waarschijnlijk een efficiëntere manier om je probleem op te lossen. Maar daarvoor moet je eerst even de ontkenning voorbij.
Zo rond je veertigste bevind je je op een kantelpunt in je leven als de lampen thuis minder licht lijken te geven. Of als je je ergert aan doorzichtig plastic levensmiddelenverpakkingen waarop je nergens kunt vinden wat de uiterste houdbaarheidsdatum is of hoelang je de fusilli moet laten koken. Of als je een vakantieblog probeert te lezen die is getypt in lettertype Freestyle Script 9 en je ineens terugverlangt naar lettertype Courier 12.
What’s up?
Je ogen gaan achteruit. Zo simpel is het. Zo rond je veertigste ga je dat merken. Misschien iets later als je al heel lang een vertebril met een minsterkte hebt. Maar toch. Vanaf nu is het down hill. In ieder geval met lezen. Tuurlijk kun je nog een hele tijd compenseren. De lengte van je arm is daarvoor een goede graadmeter. Maar als ’s avonds alle lampen met 600 lumen je huiskamer inschijnen en je partner op minimaal een meter afstand voor je uitgestrekte armen langs moet lopen is dat niet bevorderlijk voor je romantische relatie.
Even technisch
Als je dichtbij minder goed kunt zien, noemen oogartsen dat verziend. En omgekeerd: als je veraf minder goed kunt zien, noemen ze dat bijziend. Oogartsen zijn blijkbaar positieve mensen die liever benoemen wat je nog wél goed kunt. Het idee daarachter is niet helemaal duidelijk. Een uroloog zegt ook niet ‘uw linkernier doet het nog prima’ en maakt vervolgens een afspraak om de rechternier te verwijderen. Maar goed, ieder z’n vak en z’n eigenaardigheden.
Als je goede ogen hebt en je kijkt naar iets in de verte, dan zijn je ooglenzen relatief vlak. Het ’beeld’ van wat je ziet valt dan scherp op je netvlies . Als je vervolgens kijkt naar iets dat dichtbij is, schuift het scherpe beeld dat door de vlakke ooglens valt verder naar achteren, waardoor het niet langer op het netvlies valt maar ergens daarachter. Je ziet dan niet scherp.
Accommoderen maar
Gelukkig kunnen we onze ooglenzen boller maken. Daardoor halen we het scherpe beeld weer naar voren zodat het op ons netvlies valt. Dat proces heet accommoderen. Kinderen en jonge mensen tot veertig (!) jaar kunnen nog goed accommoderen. Oudere mensen lukt dat niet goed meer omdat hun ooglens harder en dus minder soepel wordt. Minder goed kunnen lezen valt dan vaak het eerste op.
Om het ingewikkeld te maken
Nu je eenmaal hier bent in deze tekst verwacht je natuurlijk niet dat je slecht kunnen lezen vanaf je veertigste zomaar als ‘verziend’ kunt bestempelen. Dat klopt helemaal. Daar is namelijk weer een aparte term voor bedacht: presbyopie.
Presbyopie is officieel een vorm van slecht zien die ontstaat als je minder scherp kunt zien op korte afstand doordat je ooglens minder soepel wordt als normaal gevolg van veroudering. Klinkt veel beter dan ‘verziend’ of niet?
Overlevingsstrategieën en oplossingen
Okee, dus je bent niet meer piepjong en je bent presb… ehhm… je krijgt moeite met lezen. Wat doe je dan? Een paar tips van de ervaringsdeskundige kunnen je hopelijk op weg en vervolgens onderweg helpen:
Tip 1: Negeren/ontkennen
Altijd doen. Het is al moeilijk genoeg om ouder te worden zonder zichtbare protheses, laat staan met een bril of erger: met een bril aan een touwtje. Dan kun je net zo goed met een sandwichbord gaan lopen waarop staat: ‘schop me, ik ben boven de 40!’
Negeren/ontkennen werkt een aantal jaar. Uiteindelijk zorgen hoofdpijn en brandende ogen er vanzelf voor dat je je bij een opticien meldt. Vroeg genoeg!
Tip 2: Oogspieren trainen
Je kunt je oogspieren tot op zekere hoogte trainen om zo het dichtbij zien te verbeteren. Je vindt een paar oefeningen op deze site: https://oogfonds.nl/alles-over-ogen/anatomie-van-het-oog/oogspieren/ . Onze ervaringsdeskundige is niet razend enthousiast over deze tip. Het is al moeilijk genoeg om jezelf twee keer per week naar de sportschool te dwingen. Om iedere dag ook nog eens deze oogoefeningen te doen, lijkt daarmee een onmogelijke opgave. Bovendien moet je de oefeningen in strikte afzondering doen, omdat niemand je meer serieus neemt als ze je hebben zien oefenen.
Tip 3: Meerdere brillen kopen
De meeste mensen kiezen uiteindelijk voor een leesbril. Die zijn er in vele soorten en maten. Koop liefst een paar leesbrillen. Eentje voor in je auto, eentje voor in je tas, eentje voor op de bank. En misschien wil je ook nog een mooie voor openbare gelegenheden. Zo hoef je minder aan het meenemen van je leesbril te denken en vermijd je de touwtjesoplossing (tip 5).
Als je geen cilindersterkte in je glazen nodig hebt, kun je ook goedkope leesbrilletjes bij het Kruidvat, de Etos en de supermarkt kopen. Ze kosten een paar euro en je kunt ze op strategische plekken klaarleggen.
Tip 4: Opereren
Een operatie waarbij een lensimplantaat wordt geplaatst of de complete ooglens wordt vervangen is soms mogelijk. Een laserbehandeling is bij presbyopie (meestal) niet mogelijk.
Tip 5: Hulpmiddelen voor het hulpmiddel gebruiken: niet doen!
Sommige leesbrileigenaren gebruiken hulpmiddelen om hun leesbril zo dicht mogelijk in de buurt van hun ogen te hebben zónder dat ze hem altijd dragen. Zo heb je brillen aan touwtjes om de nek, brillen bovenin het T-shirt (bij mannen), bovenin het décolleté (bij vrouwen en sommige mannen) en brillen in het haar. Niet doen, zegt onze ervaringsdeskundige. De kans op breek- en krasschade aan je bril is groter en het ziet er ook nog eens niet stoer uit. Een bril in het haar bijvoorbeeld, is bij vrouwen gauw onderdeel van de haarstijl van die dag en kan er niet zomaar uitgehaald worden zonder een nieuw bezoekje aan de spiegel. Mannen met een bril in het haar lijken weer op een jurylid van de eerste jaargang van Idols. Heel uncool inmiddels!
Tip 6: Bewaar je oude leesbril!
Elke twee jaar heb je ongeveer een nieuwe sterkte in je leesbril nodig. Bewaar dan je oude leesbril voor als je op je computer of laptop werkt. Triest maar waar: ook je beeldscherm verdwijnt langzaam uit je zicht als je ouder wordt. Je oude leesbril stelt je ogen dan nog steeds prima scherp op de middellange afstand!
Wat vind jij?
Als een leesbril het enige is dat je overkomt als je ouder wordt, valt het allemaal nog wel mee. Het is niet handig of fijn maar er valt prima mee te leven. Heb jij nog troost of tips voor de (komende) leesbrilgeneratie?
ton